جستجو برای:
سبد خرید 0
  • خانه
  • مدرک ویراستاری
    • مدرک فنی و حرفه ای ویراستاری
  • آموزش ویراستاری
    • دوره کارورزی ویراستاری
    • ویرایش و دستور زبان
    • ویرایش و درست‌نویسی
    • دوره‌های جاری
      • دوره‌های سازمان برنامه و بودجه
        • نشانه‌گذاری
          • خط فاصله (-)
          • ستاره (*)
          • خط مورب، ممیز (/)
          • خط موازی (||)
          • خط بلند (ــــــــــــــــــــــــ)
          • پیکان،‌ فلش (←)
          • ایضا (”)
          • ابرو (~)
    • دستور خط و فرهنگ املایی فرهنگستان
      • درسنامه ویرایش
        • گیومه
          • معرفی منابع
            • مقاله
              • آزمون
                • راهنمای نرم افزار آزمون آنلاین
                • دوره‌های فنی و حرفه‌ای
                  • شرح مختصری درباره دوره‌ها
                  • دوره‌های ویرایش و نگارش
                  • دوره‌های شغلی و اداری
                    • کارشناس امور اداری
                    • مدیر امور اداری
                    • منشی درجه ۱
                    • منشی درجه ۲
                  • دوره‌های مالی
                    • حسابداری عمومی مقدماتی
                    • حسابداری دولتی
                    • حسابداری مالیاتی
                    • حسابرس ارشد (امور تولید، کنترل کالا)
                    • حسابداری دارائی‌های ثابت (تجهیزات، امول)
                  • دوره‌های زبان
                    • نگارنده متون خارجی (آیین نگارش)
                    • متخصص زبان انگلیسی در فناوری اطلاعات
                    • کاربر زبان فنی و حرفه‌ای خارجی
      • دسته بندی ها
        • نویسندگی
        • آزاد
        • داستان نویسی
        • ویراستاری
        • تولید محتوا
        • کتاب
        • دانشگاهی
  • چاپ کتاب
    • ویراستاری کتاب
    • ویرایش کتاب
  • درباره ما
  • تماس با ما
  • دعوت به همکاری
    • دوره های برگزار شده و تصاویر آن
      • امتیازات نجوای قلم

ورود

گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟

ثبت نام

داده های شخصی شما برای پشتیبانی از تجربه شما در این وب سایت، برای مدیریت دسترسی به حساب کاربری شما و برای اهداف دیگری که در سیاست حفظ حریم خصوصی ما شرح داده می شود مورد استفاده قرار می گیرد.

موسسه نجوای قلم  |  نخستین مرکز آموزش ویراستاری
  • خانه
  • مدرک ویراستاری
    • مدرک فنی و حرفه ای ویراستاری
  • آموزش ویراستاری
    • دوره کارورزی ویراستاری
    • ویرایش و دستور زبان
    • ویرایش و درست‌نویسی
    • دوره‌های جاری
      • دوره‌های سازمان برنامه و بودجه
        • نشانه‌گذاری
          • خط فاصله (-)
          • ستاره (*)
          • خط مورب، ممیز (/)
          • خط موازی (||)
          • خط بلند (ــــــــــــــــــــــــ)
          • پیکان،‌ فلش (←)
          • ایضا (”)
          • ابرو (~)
    • دستور خط و فرهنگ املایی فرهنگستان
      • درسنامه ویرایش
        • گیومه
          • معرفی منابع
            • مقاله
              • آزمون
                • راهنمای نرم افزار آزمون آنلاین
                • دوره‌های فنی و حرفه‌ای
                  • شرح مختصری درباره دوره‌ها
                  • دوره‌های ویرایش و نگارش
                  • دوره‌های شغلی و اداری
                    • کارشناس امور اداری
                    • مدیر امور اداری
                    • منشی درجه ۱
                    • منشی درجه ۲
                  • دوره‌های مالی
                    • حسابداری عمومی مقدماتی
                    • حسابداری دولتی
                    • حسابداری مالیاتی
                    • حسابرس ارشد (امور تولید، کنترل کالا)
                    • حسابداری دارائی‌های ثابت (تجهیزات، امول)
                  • دوره‌های زبان
                    • نگارنده متون خارجی (آیین نگارش)
                    • متخصص زبان انگلیسی در فناوری اطلاعات
                    • کاربر زبان فنی و حرفه‌ای خارجی
      • دسته بندی ها
        • نویسندگی
        • آزاد
        • داستان نویسی
        • ویراستاری
        • تولید محتوا
        • کتاب
        • دانشگاهی
  • چاپ کتاب
    • ویراستاری کتاب
    • ویرایش کتاب
  • درباره ما
  • تماس با ما
  • دعوت به همکاری
    • دوره های برگزار شده و تصاویر آن
      • امتیازات نجوای قلم
آخرین اطلاعیه ها
جهت نمایش اطلاعیه باید وارد سایت شوید
شروع کنید

وبلاگ

موسسه نجوای قلم | نخستین مرکز آموزش ویراستاریاخبارآموزش ویراستاریمرحوم ابوالحسن نجفی و تحلیل جایگاه «را» در جملۀ فارسی

مرحوم ابوالحسن نجفی و تحلیل جایگاه «را» در جملۀ فارسی

۲۱ آبان ۱۳۹۵
ارسال شده توسط سبحان دارایی
آموزش ویراستاری, دسته‌بندی نشده, وبلاگ

تحلیل مرحوم نجفی از جایگاه «را» در جمله‌ی فارسی نه بر پژوهش زبان‌شناسانه که بر ذوق فردی استوار بود.

اکنون که آقای ابوالحسن نجفی، مترجم کوشا و خوش‌ذوق، و نویسنده‌ی کتاب بحث‌برانگیز «غلط ننویسیم» و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی درگذشته است، موجی طبیعی در گرامی‌داشت یاد او در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی راه افتاده است. بزرگداشت انسانی کوشا البته کاری پسندیده است، اما نه به شکلی که به قول بیهقی «آن به تعصَبی و تزیّدی کشد و خوانندگان این تصنیف گویند شرم باد این» نویسندگان را.

کتاب غلط ننویسیم مدعایی دارد که باید روزگاری آرام‌تر و با دیدی علمی‌تر به اصول و فروع این مدعا پرداخت و آن را بررسی کرد. اما آنچه اکنون می‌توان گفت این است که «غلط ننویسیم» وحی نیست. کتابی است مانند دیگر کتاب‌ها. هر چه هم ارجمند باشد باز حاصل کار انسانی است و در کار انسانی خطای انسانی نیز راه دارد. این اشتباهی مهلک است که گمان کنیم با نقد خطاهای این کتاب یا هر کتاب دیگری، به نویسنده تاخته‌ایم و او را بی‌قدر کرده‌ایم. این دو، دو قدم از یک حرکت است. قدم اول را نویسنده با نوشتن برداشته و قدم دوم را منتقد با باز کردن سره از ناسره برمی‌دارد.

از جمله چیزهایی که آقای نجفی نوشت و گفت و کسانی متعصبانه از آن دفاع می‌کنند، جایگاه «را» در جمله‌ی فارسی است. به گمان آقای نجفی چون «را» نشانه‌ی مفعول بی‌واسطه است، پس باید بلافاصله پس از مفعول بی‌واسطه بیاید و آوردن «را» پس از فعل خطا است. در واقع مدعا این است که مثلا به جای «خانه‌ای که خریده‌ام را دوست ندارم» باید گفت و نوشت «خانه‌ای را که خریده‌ام دوست ندارم.»

در این مدعا علاوه بر خطا در کلیات و شیوه‌ی کار، که به آن‌ها نمی‌پردازیم، چند خطای آشکار در جزئیات بحث هست. اولین خطای آشکار این که بر خلاف مدعای مرحوم نجفی و دستورنویسان سنتی «را» الزاماً نشانه‌ی مفعول نیست. این دو جمله را با هم مقایسه کنید.

۱. «من سیب خوردم.»

۲. «من سیب را خوردم.»

هر دو کاملاً فهمیدنی و به‌هنجار هستند. در اولی مخاطب سیبی را که من خورده‌ام نمی‌شناسد و در دومی می‌شناسد. این یعنی «را» در اینجا نشان معرفه است نه مفعول.

دومین خطای تحلیل مرحوم نجفی این است که «را» نشانه‌ی الزامی مفعول نیز نیست. همه‌ی ما «فرهاد آهو گرفته است» را می‌فهمیم. «آهو» مفعول این جمله است و جمله «را» ندارد.

اما خطای آشکار سوم این که مرحوم نجفی در این حکم کردنش بین مصداق عینی و گروه نحوی خلط می‌کند. در «خانه‌ای که خریده‌ام را دوست ندارم»، «خانه» مصداق خارجی مفعول است. اما گروه نحوی‌ای که نقش مفعولی دارد «خانه‌ای که خریده‌ام» است. مرحوم نجفی در واقع بر این گمان بوده است که باید «را» را بعد از مصداق مفعول گذاشت. این کار را اگر بکنیم، جمله نابه‌هنجار می‌شود «خانه-‌را-ای که خریدم دوست ندارم». به همین دلیل او یک درجه تخفیف می‌دهد و «ای» را جزو گروه مفعولی می‌بیند، اما هنوز – به دلیلی که بر ما روشن نیست و خود درباره‌اش نگفته – نمی‌پذیرد «که خریدم» نیز جزو گروه مفعولی است. به بیان دیگر، اگر مرحوم نجفی یک بار حوصله کرده بود و موضوع را سهل نگرفته بود و نمودار درختی جمله را کشیده بود، اتفاقاً ممکن بود حکم به «را»ی بعد از فعل کند و به آنان که «را» را بعد از فعل جمله‌ی معترضه نمی‌آورند و ساختار گروه مفعولی را می‌شکنند ایراد بگیرد.

خطای سوم این که هر فارسی‌زبانی بی اشکال هر دو جمله را می‌فهمد و به کار می‌برد، مگر این که پیش از آن از این رای آقای نجفی و پیروانش متاثر شده باشد. در واقع شمّ زبانی فارسی‌زبانان نسبت به جای «را» در جمله سوگیری آشکار ندارد و تنوع را می‌پذیرد.

خطای چهارم این که ماجرا فقط به فعل آخر جمله‌ی معترضه مربوط نیست. گاه تمام یک جمله مفعول است. این مثال را ببینید:

-کودکان در این سن مصرع «دو چشم و دو پای من آهو گرفت» را نمی‌فهمند.

در چنین جمله‌ی مرکبی جاره‌ای جز این که «را» بعد از فعل بیاید نداریم، چه فعل آخرین جزء مفعول است.

نهایتا، این بحث‌ها بحث‌های ساده‌ی زبان‌شناختی است و هر کس اندکی زبان‌شناسی خوانده باشد باید این‌ها را بداند. این بحث‌ها اختراعی و نوپدید نیست. این که مرحوم ابوالحسن نجفی در کتاب «غلط ننویسیم» گهگاه به بحث‌های روشن و جاافتاده‌ی زبان‌شناسانه بی‌اعتنا بوده است نه این بی‌اعتنایی‌ها را موجه می‌کند و نه از قدر او می‌کاهد. اما جا دارد به یاد داشته باشیم که توصیه‌های این کتاب و توصیه‌های دیگران را بدواً و بی تحقیق به نام توصیه‌های زبان‌دوستانه و زبان‌شناسانه منتشر نکنیم. دست کم قبل از انتشار با یک نفر زبان‌شناس مشورت کنیم.

نویسنده: کورش علیانی
منبع: وبگاه خبرآنلاین

برچسب ها: آموزش ویراستاریابوالحسن نجفیغلط ننویسیمکورش علیانی
درباره سبحان دارایی

سبحان دارایی هستم متولد 1368 - سمنان

نوشته‌های بیشتر از سبحان دارایی
جدیدتر قواعد املای ترکیبات (قسمت سوم)
قبلی زير، ذيل

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

جستجو برای:
پشتیبانی
دسته‌ها
  • آکادمی ها
  • آموزش ویراستاری
  • ابرو (~)
  • اخبار
  • ایضا (”)
  • بدون دسته بندی
  • پادکست صوتی
  • پیکان،‌ فلش (←)
  • تبلیغات
  • خط بلند (ــــــــــــــــــــــــ)
  • خط فاصله (-)
  • خط موازی (||)
  • خط مورب، ممیز (/)
  • خواندنی‌ها
  • دسته‌بندی نشده
  • دولت
  • زندگی دانشگاهی
  • ستاره (*)
  • شرح حافظ
  • طراحی
  • علامت تعجب (!)
  • علامت سؤال (؟)
  • کسب و کار
  • مدرسه
  • معرفی منابع
  • نقطه (.)
  • وبلاگ
  • ویرگول (،)
برچسب‌ها
آموزش ويراستاري آموزش ويراستاري و درست‌نويسي آموزش ویراستاری احمد سميعي گيلاني اخبار ترجمه تركيب در زبان فارسي حسن ذوالفقاري دانش نشانه گذاري در خط فارسي درست‌نويسي دو خط فاصله دوره دو كاما دونقطه راهنماي ويراستاري و درست‌نويسي راهنماي ويرايش رضا بابایی سيد علي قاسم‌زاده شناسنامه كتاب شیوه نگارش فارسی ظرافت‌های ترجمه عربي در فارسي علاءالدين طباطبايي علي صلح‌جو علی صلح‌جو غلامرضا ارژنگ غلام‌حسين غلام‌حسين‌زاده قالب قواعد املا مباني درست‌نويسي مدرس مستندسازي ناصر نيكوبخت نشانه گذاري نقطه نقطه ويرگول نكات نگارشي نكات ويرايشي نكته‌هاي نگارشي نكته‌هاي ويرايش نکته های ویرایشی نکته‌های ویرایش وردپرس ويرايش زباني چگونه بنويسيم
  • محبوب
  • جدید
  • دیدگاه ها
    پشتیبانی
    لوگو نجوای قلم
    اولین‌ها همیشه برای اولین بودن تلاش می‌کنند.
    اولین موسسه آموزش ویراستاری همراه با ارئه مدرک بین‌المللی ویراستاری، سعی در توانمند کردن هر چه بیشتر ویراستاران عزیز را دارد.
    • تهران – میدان انقلاب – خیابان کارگر شمالی – بین خیابان فرصت و نصرت – نبش کوچه شهید حق گو – پلاک ۱۰۸۴
    • ۶۶۵۶۷۴۳۵ - ۰۲۱
    • ۶۶۹۴۱۲۸۵ - ۰۲۱
    • Najvayeghalam66@yahoo.com
    دسترسی سریع
    • خانه
    • دوره ها
    • اخبار
    • تماس با ما
    خبرنامه

    چیزی را از دست ندهید، ثبت‌نام کنید و با نجوای قلم در ارتباط باشید.

    نمادها
    1400© تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت برای نجوای قلم محفوظ است
    اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی
    ارسال به ایمیل
    https://najvayeghalam.com/?p=6371
    لیست علاقه مندی ها 0 حذف همه
    صفحه لیست علاقه مندی را باز کنید به خرید ادامه دهید
    مرورگر شما از HTML5 پشتیبانی نمی کند.
    شماره خود را در کادر زیر وارد کنید