نقطه – ویرگول (قسمت اول)

نقطه – ویرگول که گاه به نام‌هایی مانند نقطه – کاما، نقطه – بند و درنگ – نقطه نیز خوانده می‌شود، معادل فرانسوی Le point virgul، و انگلیسی semi colon است و در عربی نیز با نام‌هایی چون الفاصله، الفصله النقطه و القاطعه شهرت دارد. این نشانه برای توقف یا مکث نسبتا بلند است که درنگ آن بیش از ویرگول و کمتر از نقطه است.

موارد کاربرد نقطه – ویرگول

۱٫ پس از جمله‌های کامل غیر مستقل؛ یعنی جمله کاملی که با کلمات و عبارات توضیحی و تعلیلی مانند «یعنی»، «زیرا»، «چراکه»، «مثلا»، «به عبارت دیگر» و …، از استقلال می‌افتد؛ به عبارت دیگر، قبل از کلمات و عبارات توضیحی؛ مانند بنابراین، برای مثال، در نتیجه، به عبارت دیگر؛ و تعلیلی مانند زیرا، چراکه، پس و … که جمله کامل مستقل را از استقلال می‌اندازد، نقطه  – ویرگول می‌آید؛ برای مثال:
امروز علی را دیدم. (جمله کامل و مستقل)
امروز علی را دیدم؛ اما … (جلمه غیر مستقل است؛ زیرا شنونده منتظر توضیح بیشتر می‌ماند.)
امروز علی را دیدم؛ اما این دیدار خیلی کوتاه بود.
ساعت‌ها منتظرش ماندم؛ زیرا اعتقاد دارم که «الکریم اذا وعد وفا».
از امانت دادن کتاب به من راضی نبود؛ بنابراین کتاب را به او برگرداندم.
عمل انسان در گرو نیت اوست؛ چراکه «انما الاعمال بالنیات».

۲٫ برای تفکیک عبارت‌های مختلف جمله طولانی به‌ظاهر مستقل، ولی مرتبط با هم؛
انسانی که دل در گرو شیطان داده، درمانده است؛ بیچارگی‌اش بیش از حد تصور است؛ عاقبتی نامبارک دارد.
با استقرار دمای پرفشار، ابرها پراکنده شدند؛ از شدت بارندگی کاسته شد.
گفته‌اند هر که را زر در ترازوست، زور در بازوست؛ آنکه بر دینار دسترس ندارد، در همه دنیا کس ندارد.
روزه از آن من است و به جزای آن من اولی‌‌ترم؛ الصوم لی و انا اجزی به.

۳٫ برای جدا کردن ارکان یک فهرست یا نشانی؛
آثار سعدی عبارت است از:
۱٫ گلستان؛
۲٫ بوستان؛
۳٫ قصاید؛
۴٫ ملمعات؛
۵٫ غزلیات؛
۶٫ مجالس؛
و …
مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی؛ مثنوی معنوی؛ تصحیح ر. الین. نیکلسون؛ چاپ پنجم، تهران: انتشارات مولی، ۱۳۶۵٫
اسم (اسامی) صاحب اثر؛ نام اثر؛ فرد (افراد) دخیل؛ شناسنامه کتاب.

ناصر نیکوبخت، سید علی قاسم‌زاده؛ دانش نشانه‌گذاری در خط فارسی؛ صص۴۹-۵۰