ویرایش و دستور زبان

ویرایش و دستور زبان

ویرایش و دستور زبان در ایران سابقه‌ای دیرینه دارد و دستور زبان در ویرایش از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در همین یک قرن معاصر تعداد زیادی از بزرگان ویرایش و دستور زبان در اهمیت این دو بسیار نوشته‌اند. از آنجایی که ویرایش هنر درست‌نگریستن به متن است، دتور زبان برای ویرایش‌آموزان بسیار اهمیت دارد؛ به‌گونه‌ای که ویراستاری که دستور زبان آموخته باشد، ویرایشی بسیار بهتر و صحیح‌تر انجام می‌دهد تا کسانی که بدون یادگرفتن دستور زبان دست به ویرایش متن می‌زنند. بر اهل نظر پوشیده نیست که ویرایش متن متکی به دانستن دستور زبان است.

 

ویرایش متن چیست؟

در تعریف ویرایش متن و ویراستار، سخن بسیار رفته است، به نظر می‌آید بهترین تعریف برای ویرایش متن این‌گونه باشد: اصلاح و پیرایش متن از هرگونه اشکال و خطایی و رساندن پیام متن به خواننده به بهترین شکل ممکن.

ویرایش متن انواعی دارد:

1. ویرایش فنی یا صوری؛
2. ویرایش ساختاری یا زبانی؛
3. ویرایش مقابله‌ای؛
4. ویرایش محتوایی.

هر کدام از انواع ویرایش به گونه‌ای متن را اصلاح می‌کنند. ویرایش صوری به اصلاح اشکالات نشانه‌کذاری، ترتیب‌بندی فصل‌ها، ارجاع‌نویسی و پیوسته و جدانویسی متن می‌پردازد؛ ویرایش زبانی اصلاحات دستوری و غلط‌های معنایی و فاحش متن را در دستور کار خود قرار می‌دهد؛ وظیفۀ ویراستار مقابله‌ای اصلاح متن ترجمه‌شده با توجه به متن اصلی و زبان مبدا است که ویراستار مقابله باید به ظرفیت‌های زبان مبدا و مقصد مسلط باشد و ویرایش محتوایی برای متون تخصصی‌ای صورت می‌گیرد که محتوای آن با اصل در تضاد باشد.

هدف اصلی از ویرایش متن باید اصلاح متن از هرگونه اشکالی که در فهم متن برای خواننده به‌وجود می‌آید، باشد. نکات مهمی در ویرایش متن باید مدنظر قرار بگیرد از جمله اینکه:

1. متن نباید از زبان معیار خارج گردد؛
2. ویراستار باید در کل متن به شکل یکسان و یک‌دستی ویرایش کند؛
3. نشانه‌های نگارش باید به شکل صحیحی در تمام متن به‌کار بروند؛
4. ویراستار در عین ویرایش متن، نباید به سبک نویسنده دست بزند.

 

درباره ویرایش و درست نویسی بیشتر بدانیم

 

فرایند ویرایش متن:

1. درک صحیح و درست از متن؛
2. اصلاح اشکالات فاحش زبانی و صوری در متن؛
3. داشتن دانش کافی دربارۀ زبان فارسی؛
4. داشتن دانش کافی دربارۀ ویراستاری؛
5. همسان‌سازی متن با زبان معیار.

ویراستار یا نسخه‌پرداز چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

1. حوصله کافی در ویراستاری باید داشته باشد؛
2. چشمان تیز بین و مسلحی در ویراستاری باید داشته باشد؛
3. خوش‌ذوق و حسن‌سلیقه در ویراستاری داشت باشد؛
4. تجبه کافی و دانش کافی در ویراستاری را دارا باشد.

دستور زبان

تعریف دستور زبان: به مجموعه‌ای از از قوانین و قاعده حاکم بر ساختار جملات، کلمات، آواها و واج‌ها است که به‌وسیلۀ قواعد دستور زبان نقش آن‌ها در جملات و در متن مشخص می‌شود، دانستن این موارد ما را به نوشتن، درک و خواندن بهتر متن کمک می‌کند. زبان فارسی دارای ۳۳ حرف است که هشت حرف آن از زبان عربی وام گرفته شده است.

تعریف پاراگراف

پاراگراف از تعدادی جمله تشکیل می‌شود که به شرح یک مفهم می‌پردازد. در پاراگراف باید جملاتی یک‌دست و دربارۀ موضوعی واحد صحبت کند. یکی ازمهم‌ترین اشکالات وارده در پاراگراف‌نویسی هنگامی است که در وسط جمله بی هیچ دلیلی دربارۀ موضوعی دیگر سخن به میان بیاید و پاراگراف را دچار نوعی ابهام و کج فهمی نماید؛ بنابراین باید دانست که پاراگراف چگونه یک موضئع را شرح دهد.

اجزای تشکیل‌دهندۀ یک پاراگراف درست

1. جمله مقدمه: مرکز توجه و کانونی پاراگراف و سخن اصلی؛
2. جمله پشتیبان: شرح و بسط جمله مقدمه، نکته مهم در مورد جمله پشتیبان این است که ممکن است تعداد جملات پشتیبان با توج به متن، بیشتر می‌شود؛
3. جمله نتیجه‌گیری: با پایان رساندن پاراگراف و یادآوری نکته مهمی به خواننده.

تعریف جمله: به مجموع چند واژه که به بیان موضوعی می‌پردازند که از کنارهم قرار گرفتن آنها جمله تشکیل می‌گردد.

اقسام کلماتی که در جمله به‌کار می‌روند

1. اسم: کلمه‌ای است برای تمییز دادن شخص، حیوانات و دیگر اشیا، مانند: علی، درخت، خودکار و…
2. فعل: کلمه‌ای است که به انجام‌دادن کاری یا حالتی در زمان‌های سه‌گانه- گذشته، حال و آینده دلالت دارد، مانند: است، بود، شد و….
3. حرف: عنصری از زبان است که به معنای مستقلی ندارد و فقط برای ربط‌دادن واژه‌ها، گروه‌ها و جمکلات به یکدیگر به‌کار می‌روند، مانند: که، تا، یا و…

سخن آخر

برای بهترنویسی و بهتر ویرایش‌کردن متن، شخص ویراستار باید علاوه بر اصول ویراستاری، به قواعد دستور زبان فارسی مسلط باشد. هرچه دستور زبان در ذهن شخص ویراستار بهتر جای بگیرد، متن ویراستۀ وی زیباتر و صحیح‌تر خواهد بود. موسسه پژوهشی نجوای قلم زیر نظر بهترین استادان در عرصۀ زبان و ادبیات فارسی و همچنین ویراستاری متون و با تجربه‌ای نزدیک به بیست سال فعالیت پرثمر در این عرصه، اقدام به برگزاری دوره‌های ویراستاری و دستور زبان فارسی می‌کند، همچنین کارنامۀ درخشان این موسسه، نشان‌دهندۀ فعالیت صحیح و اصولی در این راه است.

 

شروع کلا‌س ‌های دستور زبان فارسی: 

به زودی ….

برای اطلاعات بیشتر با شماره های زیر تماس بگیرید

۶۶۴۲۰۳۳۶-۶۶۴۲۰۴۸۵