پرانتز

پرانتز یا کمانک ()
کاربردهای آن عبارت‌اند از:

1. افزودن مطلبی خارج از فحوای کلام به متن. باید توجه داشت که آوردن مطالب داخل پرانتز زمانی شایسته است که ذکر آن ضروری باشد:
   به زعم برنامه‌سازان زیر نویس کردن لفظ استاد دانشگاه یا کارشناس در گزارش‌های تلویزیونی (و هیچ‌وقت نمی‌نویسند کدام دانشگاه، کدام رشته، چه کارشناسی) برای ضمانت دادن به بینندگان کافی است.

2. آوردن معنا یا معادل کلمات و عبارات:
   افعال یا گذرا (متعدی) هستند یا ناگذر (لازم).
   این سازمان باید مسئله سنخ‌شناسی (تیپولوژی) انجمن‌های خصوصی و تخصصی (NGO) را روشن کند.

3. ذکر منبع مطلبی که پیش از پرانتز آمده است:
   حجم تصدی‌های اجتماعی، فرهنگی،‌ تولیدی و خدماتی دستگاه‌های اجرایی در سال ۱۳۸۴ در مقایسه با سال ۱۳۸۳ دست کم ۳ درصد کاهش می‌یابد (بند «ب» ماده ۱۴۵).
   «در بحبوحه جنگ جهانی دوم، قوای شوروی و انگلیس شهر انزلی را چند بار بمباران کردند.» (علی‌نژاد، ۱۲:۱۳۸۵)

4. همراه با نشانه پرسش برای تعجب، تردید و تمسخر:
   خیلی اهل گذشت (؟) است.

5. برای نشان‌دادن کوته‌نوشت‌ها:
   امام علی (ع)
   سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)
   هوشنگ ابتهاج (ه. الف. سایه)

6. ذکر تاریخ تولد یا وفات:
   صائب (۱۰۸۶ – ۹۸۶ ه. ق) شاعر برجسته سبک هندی است.

7. در فرهنگ‌ها توضیحات لازم مقوله‌های دستوری، مشخصات واژه یا هر توضیح دیگر:
   سحاب ۴۶pera (اِ) (ع): ابر (اِ: اسم ع: عربی)

توجه
۱٫ هنگام استفاده از پرانتز، داخل آن «یا» و «یعنی» نمی‌آوریم: کی (یا سوختن یعنی سوختن).
۲٫ اگر مطلب داخل پرانتز جمله کامل باشد، نشانه نگارشی داخل پرانتز می‌آید نه بیرون آن (مثل گیومه).
۳٫ جمله داخل پرانتز می‌تواند همراه با گیومه یا قلاب هم باشد: («») ([]).
۴٫ بهتر است از کاربرد پرانتز داخل پرانتز و دو پرانتز به دنبال هم (جز در فرمول‌نویسی) پرهیز کنیم.

حسن ذوالفقاری، آموزش ویراستاری و درست‌نویسی، ‌صص ۴۵-۴۷