چاپ اول، چاپ آخر

برخی از معرفان کتاب نکاتی را در معرفی نمی‌آورند که موجب شگفتی است. یکی از این موارد تاریخ چاپ کتاب است. یکی از مهم‌ترین اطلاعاتی که خواننده می‌خواهد درباره کتاب مورد نظر داشته باشد زمان انتشار آن است. اگر کتاب ترجمه باشد، باید تاریخ انتشار کتاب به هر دو زبان (اصل و ترجمه) ذکر شود. برخی از معرفی‌ها فاقد این تاریخ‌اند. البته، در سرلوحه معرفی اطلاعات کتاب‌شناسی اثر می‌آید. اما حتی در این موارد نیز اطلاعات ناقص است. یکی از موارد دادن تاریخ آخرین چاپ کتاب،‌ چه اصل و چه ترجمه، است. مثلا، مصطفی ذاکری کتاب خدا و انسان در قرآن، اثر توشیهیکو ایزوتسو،‌ را در مجله جهان کتاب (خرداد ۱۳۸۸) معرفی کرده است. کتابشناسی سرلوحه چنین است: خدا و انسان در قرآن، توشیهیکو ایزوتسو، ترجمه احمد آرام،‌ چاپ ششم، تهران شرکت سهامی انتشار،‌ ۱۳۸۸، ۳۴۴ ص. زمانی که این معرفی را می‌خواندم سال‌ها از مرگ آرام گذشته بود. واقعا دلم می‌خواست بدانم که ایزوتسو این کتاب را در چه سالی نوشته‌ و آرام در چه سالی ترجمه کرده است. البته این نقص را نمی‌توان به حساب معرف گذاشت زیرا چه بسا در صفحه شناسنامه خود کتاب نیز این تاریخ‌ها نیامده باشد. بسیاری از ناشران،‌بای این فکر که ذکر چاپ اول سبب می‌شود کتاب قدیمی جلوه کند،‌ آن را بیان نمی‌کنند و فقط چاپ آخر را ذکر می‌کنند. اتفاقا آنچه مهم است چاپ اول کتاب است و چاپ آخر آن هیچ ارزشی ندارد.

علی صلح‌جو،‌ نکته‌های ویرایش، ص ۷