گیومه

گیومه («»)

نشانه نقل قول مستقیم و کاربردهای آن عبارت‌اند از:

1. . در دو طرف نقل قول مستقیم:
   به قول بیهقی:‌‌ «بنیاد ظلم در جهان اندک بود. هر کس چیزی بدان مزید کرد تا بدین غایت رسید».

2. برای مشخص کردن اصطلاحات خاص علمی و فنی، کلمات ناآشنا،‌ عبارت‌ها و جملات مشهور به قصد برجسته‌سازی و برای بار اول:
   در این تفاهم‌نامه بر «بسترسازی برای رشد متوازن اقتصادی کشورهای در حال توسعه» تأکید شد.
   باید «فلک را سقف بشکافیم» تا بتوانیم «طرحی نو دراندازیم» و «میهن خویش را کنیم آباد».
   «فضاسازی» در آغاز و میانه و پایان داستان نقش مهمی ایفا می‌کند.
   توجه: استفاده زا پرانتز به جای گیومه در این موارد نادرست است.

3. عنوان مقاله در ارجاعات کتاب‌شناختی داخل گیومه قرار می‌گیرد:
   ذوالفقاری، حسن، «آسیب‌شناسی زبان مطبوعات»، فصلنامه مطالعات ملی، ش ۳۷، سال ۶، ص ۹ – ۲۷٫

یادآوری
۱٫ گاه در نقل قول‌های طولانی نویسنده فراموش می‌کند گیومه را ببندد. ویراستار باید انتهای نقل قول‌ها را کنترل کند.
۲٫ بردن تمامی اشعار، جملات، مثل‌ها و احادیث و آیات داخل گیومه لازم نیست،‌ بلکه هرجا اشاره یا برجسته‌سازی منظور باشد،‌ از گیومه استفاده می‌کنیم.
۳٫ اگر نقل قول‌ها از یک پاراگراف بیشتر باشد، ابتدای پاراگراف‌های بعدی گیومه می‌گذاریم.
۴٫ علائم نشانه‌گذاری جمله‌های درون گیومه، داخل آن می‌آید:
پدر گفت: «ای پسر،‌ خیالِ محال از سر به در کن.»
چنانچه جمله به واژه، اصطلاح یا تعبیر داخل گیومه ختم شود، علامت جمله بیرون گیومه می‌آید:
در عصر سلطان محمود مردم یا از «پسران» هستند یا «پدران».
۵٫ اگر درون نقل قول‌ اصلی چند نقل قول دیگر بیاید، نقل قول‌های فرعی را با علامت دیگر نقل قول مشخص می‌کنیم:
حاتم طائی را گفتند: «از خود بزرگ‌همت‌تر در جهان دیده‌ای یا شنیده‌ای؟» گفت:‌ »بلی،‌ یک روز چهل شتر قربان کرده بودم اُمرای عرب را و خود به گوشه صحرا به حاجتی بیرون رفتم. خارکنی را دیدم پشته‌ای فراهم نهاده. گفتم: ”به مهمانی حاتم چرا نروی که خلقی بر سماط او گرد آمده‌اند؟“ گفت:
هر که نان از عمل خویش خورد
منت حاتم طائی نبرد
من او را به همت و جوانمردی از خود برتر دیدم.»
۶٫ نقل قول‌های بلند (بیش از ۴۰ کلمه یا سه خط) با تورفتگی،‌ اندازه (فونت) کوچک‌تر از متن و ایرانیک می‌آیند.

حسن ذوالفقاری، آموزش ویراستاری و درست‌نویسی، ‌صص ۴۱ – ۴۳